Khởi nghiệp tinh gọn – mô hình tương lai đầy hứa hẹn

Trong vài năm qua xuất hiện một công thức dành cho các nhà khởi nghiệp mang tên là “khởi nghiệp tinh gọn” dần dần thay thế những phương pháp được cho là đã lỗi thời. Trước giờ, thường những người khởi nghiệp sẽ vạch ra những kế hoạch kinh doanh, với định hướng 5 năm, sử dụng kế hoạch đó để huy động vốn và sau đó chuyển sang “chế độ ẩn” (stealth mode) để phát triển dịch vụ của họ mà không chú tâm vào những phản hồi từ khách hàng tiềm năng của họ. Ngược lại, các công ty “khởi nghiệp tinh gọn” bắt đầu bằng việc tìm kiếm một mô hình kinh doanh hơn là xây dựng một kế hoạch. Họ kiểm tra, sửa đổi và loại bỏ các giả thuyết, liên tục thu thập phản hồi của khách hàng và nhanh chóng lặp lại và tái cấu trúc sản phẩm của họ phù hợp với khách hàng hơn. Chiến lược này làm giảm đáng kể nhiều thời gian và tiền bạc để tung ra các sản phẩm được mô phỏng từ trước.

Ra mắt một mô hình kinh doanh mới—cho dù đó là một công ty mới thành lập về công nghệ, một doanh nghiệp nhỏ hay một sáng kiến ​​trong một tập đoàn lớn—luôn là những đề xuất có thể thành công hoặc thất bại, nhưng ở đây chúng ta sẽ tìm kiếm phương thức kinh doanh mới tối đa hoá thành công và tối thiểu khả năng thất bại ngay từ bước đầu, bước hình thành sản phẩm/dịch vụ.

Theo một công thức đã tồn tại hàng thập kỷ đó là bạn sẽ viết một kế hoạch kinh doanh, giới thiệu nó với các nhà đầu tư, tập hợp một nhóm cùng đồng hành và phát triển sản phẩm theo kế hoạch, giới thiệu sản phẩm đến khách hàng đích và bắt đầu bán hết sức có thể. Và ở đâu đó trong chuỗi kinh doanh này, bạn có thể sẽ phải chịu một thất bại vô hình làm tiêu tan kế hoạch kinh doanh của chính bạn. Tỷ lệ thắng bại lúc này không nằm ở bạn: Như nghiên cứu mới của Shikhar Ghosh thuộc Trường Kinh doanh Harvard cho thấy, 75% tất cả các công ty khởi nghiệp đều thất bại.

Nhưng gần đây, một phương pháp mới đã xuất hiện, một phương pháp có thể làm cho quá trình thành lập công ty ít rủi ro hơn. Một phương pháp được gọi là “khởi nghiệp tinh gọn” và nó ưu tiên thử nghiệm với sản phẩm giản đơn hơn là lập kế hoạch với một sản phẩm thật phức tạp, phản hồi của khách hàng hơn là trực giác và thiết kế lặp đi lặp lại hơn là phát triển “thiết kế hoàn hảo trước” truyền thống. Mặc dù phương pháp tinh gọn mới ra đời được vài năm, nhưng các khái niệm của nó — chẳng hạn như “sản phẩm khả thi tối thiểu” (minimum viable product) và “xoay trục”( pivoting) — đã nhanh chóng bén rễ trong thế giới khởi nghiệp, các trường kinh doanh đã bắt đầu điều chỉnh chương trình giảng dạy của họ khi đưa khởi nghiệp tinh vào giáo án giảng dạy.

Khởi nghiệp kinh doanh tinh gọn gần như là phong trào lớn cách đây 5 năm, nhưng nó chưa được hiểu rộng rãi. Nhưng khi tính ứng dụng của nó được lan rộng, sẽ thay đổi sự hiểu biết về kinh nghiệm kinh doanh thông dụng trước đây. Các nhà kinh doanh mới đang cố gắng cải thiện cơ hội thành công của họ bằng cách tuân theo các nguyên tắc thất bại nhanh chóng và không ngừng học hỏi. Xét về tính lâu dài, nhờ những lợi ích mà phương pháp này mang lại, chắc chắn sẽ được bởi các công ty lớn nắm lấy và tận dụng.

Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan ngắn gọn về các kỹ thuật khởi nghiệp tinh gọn và cách chúng phát triển. Quan trọng nhất, giải thích làm thế nào, khi kết hợp với các xu hướng kinh doanh khác, chúng có thể khơi dậy một nền kinh tế dành cho các nhà khởi nghiệp trong thời đại mới.

Sự hạn chế của kế hoạch kinh doanh hoàn hảo

Theo lẽ thường, điều đầu tiên mà các nhà khởi nghiệp phải làm là tạo ra một kế hoạch kinh doanh—một tài liệu tĩnh mô tả quy mô của một cơ hội, vấn đề cần giải quyết và giải pháp mà công ty mới sẽ cung cấp. Thông thường, nó bao gồm dự báo 5 năm về thu nhập, lợi nhuận và dòng tiền. Kế hoạch kinh doanh về cơ bản là một bài tập nghiên cứu được viết riêng trên “bàn làm việc” trước khi một doanh nhân bắt đầu xây dựng một sản phẩm. Với những giả định là có thể tìm ra trước hầu hết những ẩn số của một doanh nghiệp, trước khi bạn gọi vốn và thực hiện ý tưởng.

Sau khi một doanh nhân với một kế hoạch kinh doanh thuyết phục nhận được tiền từ các nhà đầu tư, họ sẽ phát triển sản phẩm dựa trên kế hoạch đó. Các nhà phát triển sản phẩm trên bản kế hoạch sẽ đầu tư hàng nghìn giờ làm việc để sẵn sàng ra mắt mà không cần bất kỳ ý kiến ​​đóng góp nào của khách hàng. Chỉ sau khi xây dựng và tung ra sản phẩm, những đơn vị mới nhận được phản hồi đáng kể từ khách hàng—khi lực lượng bán hàng cố gắng bán nó. Và thông thường, sau nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm kể từ khi tung ra sản phẩm thì các doanh nhân mới học được một cách khó khăn rằng khách hàng không cần hoặc không muốn hầu hết các tính năng của sản phẩm mà họ đã tạo ra.

Sau nhiều thập kỷ theo dõi hàng nghìn công ty khởi nghiệp theo kiểu trên, có thể rút ra ba điều:

1. Kế hoạch kinh doanh hiếm khi tồn tại trong lần tiếp xúc đầu tiên với khách hàng. Như võ sĩ Mike Tyson đã từng nói về chiến lược trước trận đấu của đối thủ: “Mọi người đều có kế hoạch cho đến khi họ bị đấm vào miệng.”
2. Không ai ngoài các nhà đầu tư mạo hiểm yêu cầu những bản kế hoạch 5 năm dự báo những con số chỉ theo tính toán. Những kế hoạch này nói chung là hư cấu, và đầu tư như vậy luôn lãng phí thời gian.
3. Các công ty khởi nghiệp không phải là phiên bản nhỏ hơn của các công ty lớn. Họ không mở ra theo kế hoạch tổng thể. Những công ty thành công cuối cùng đi từ thất bại này đến thất bại khác một cách nhanh chóng, đồng thời thích nghi, lặp lại và cải thiện các ý tưởng ban đầu của họ khi họ liên tục học hỏi từ khách hàng.

Một trong những điểm khác biệt quan trọng là trong khi các công ty ngày nay chỉ chú tâm cho một mô hình kinh doanh lỗi thời thông qua các bản kế hoạch một chiều, một sản phẩm, thì các công ty mới khởi nghiệp lại tìm kiếm một mô hình kinh doanh khác biệt và hiệu quả hơn với những sản phẩm thật sự đúng ý người dùng và có khả năng phát triển. Sự khác biệt này là trọng tâm của phương pháp khởi nghiệp tinh gọn. Nó định hình định nghĩa tinh gọn về khởi nghiệp: một tổ chức tạm thời được thiết kế để tìm kiếm một mô hình kinh doanh có thể lặp lại và có khả năng mở rộng.

Phương pháp tinh gọn có ba nguyên tắc chính:

• Thứ nhất, thay vì dành hàng tháng trời lập kế hoạch kinh doanh dựa trên những giả thuyết chưa được kiểm chứng, họ tóm lược những suy đoán ấy trong khung mô hình kinh doanh (business model canvas). Về cơ bản, đây là một sơ đồ thể hiện cách một doanh nghiệp tạo ra giá trị cho bản thân nó và khách hàng của nó.
• Thứ hai, khởi nghiệp tinh gọn sử dụng cách tiếp cận phát triển khách hàng để thử nghiệm các giả thuyết ban đầu. Họ thu thập phản hồi của khách hàng tiềm năng, người dùng đã trải nghiệm sản phẩm, và đối tác về mọi khía cạnh của mô hình kinh doanh bao gồm tính năng sản phẩm, giá cả, kênh phân phối, và chiến lược thu hút khách hàng với chi phí hợp lý. Nhờ vậy, họ liên tục kiểm chứng giả định ban đầu của mình, tái thiết kế và điều chỉnh các ý tưởng sao cho hiệu quả và thực tế hơn.
• Thứ ba, khởi nghiệp tinh gọn triển khai việc phát triển linh hoạt (agile development), có nguồn gốc từ ngành công nghiệp phần mềm. Không giống như các chu kỳ phát triển sản phẩm kéo dài hàng năm, với giả định trước về các vấn đề và nhu cầu sản phẩm của khách hàng, phát triển linh hoạt loại bỏ thời gian và nguồn lực lãng phí bằng cách phát triển sản phẩm theo từng bước và tăng dần.

Khi Jorge Heraud và Lee Redden thành lập Blue River Technology, họ là sinh viên của trường Đại học danh giá Stanford. Họ có sản phẩm là rô-bốt cắt cỏ. Sau khi nói chuyện với hơn 100 khách hàng trong 10 tuần, họ biết được khách hàng mục tiêu ban đầu của họ không ai khác các sân gôn, nhưng đối tượng này lại không đánh giá cao sản phẩm của họ. Nhưng sau đó, họ bắt đầu nói chuyện với nông dân và nhận thấy nhu cầu rất lớn về một cách tự động để diệt cỏ dại mà không cần hóa chất. Với nhu cầu như thế trở thành trọng tâm sản phẩm mới của họ và trong vòng 10 tuần, Blue River đã chế tạo và thử nghiệm một mẫu thử nghiệm. Chín tháng sau, công ty khởi nghiệp đã thu được hơn 3 triệu đô vốn đầu tư. Bằng cách thay đổi về nhu cầu khách hàng, nhóm khởi nghiệp đã có thể đáp ứng khách hàng chỉ với 9 tháng để có sản phẩm.

“Chế độ ẩn” khỏi thị trường giảm dần sự phổ biến

Các phương pháp tinh gọn đang thay đổi ngôn ngữ mà các công ty khởi nghiệp sử dụng để mô tả công việc của họ. Trong thời kỳ bùng nổ các nền tảng, các công ty khởi nghiệp thường hoạt động ở “chế độ ẩn” (để tránh các đối thủ tiềm năng về sản phẩm cạnh tranh của họ), chỉ hiển thị các nguyên mẫu cho khách hàng trong các cuộc thử nghiệm được tổ chức chặt chẽ. Phương pháp khởi nghiệp tinh gọn làm cho những khái niệm đó trở nên lỗi thời bởi vì nó cho rằng trong hầu hết các ngành, phản hồi của khách hàng quan trọng hơn là giữ bí mật và phản hồi liên tục mang lại kết quả tốt hơn so với việc tiết lộ theo từng đợt.

Thực tế cho thấy mô hình khởi nghiệp tinh gọn không chỉ dành cho các công ty khởi nghiệp công nghệ trẻ

Các tập đoàn lớn đã dành rất nhiều năm để tăng hiệu quả. Nhưng chỉ tập trung vào việc cải thiện các mô hình kinh doanh hiện có là không đủ nữa. Hầu hết mọi công ty lớn đều hiểu rằng họ cũng cần đối phó với các mối đe dọa ngày càng tăng từ bên ngoài bằng cách liên tục đổi mới. Để đảm bảo sự tồn tại và phát triển của mình, các tập đoàn cần tiếp tục phát minh ra các mô hình kinh doanh mới. Thách thức này đòi hỏi cơ cấu tổ chức và kỹ năng hoàn toàn mới.

Chẳng hạn, bộ phận Lưu trữ năng lượng của General Electric đang sử dụng phương pháp này để đổi mới. Vào năm 2010, Prescott Logan, tổng giám đốc của bộ phận, đã nhận ra rằng một loại pin mới do đơn vị phát triển có khả năng phá vỡ ngành công nghiệp. Thay vì chuẩn bị xây dựng nhà máy, mở rộng quy mô sản xuất và tung ra sản phẩm mới (cuối cùng được đặt tên là Durathon) như một phần mở rộng sản phẩm truyền thống, Logan đã áp dụng các kỹ thuật tinh gọn.

Ông bắt đầu tìm kiếm mô hình kinh doanh và tham gia khám phá khách hàng. Ông ấy và nhóm của mình đã gặp mặt trực tiếp hàng chục khách hàng tiềm năng toàn cầu để khám phá các thị trường và ứng dụng mới tiềm năng. Các thành viên trong nhóm đã để lại các slide PowerPoint của họ và lắng nghe các vấn đề và sự thất vọng của khách hàng về hiện trạng pin. Họ đã đào sâu để tìm hiểu cách khách hàng mua pin công nghiệp, tần suất họ sử dụng chúng và điều kiện hoạt động.

Với phản hồi này, họ đã thực hiện một sự thay đổi lớn trong việc tập trung vào khách hàng của mình. Họ đã loại bỏ một trong những phân khúc mục tiêu ban đầu và phát hiện ra một phân khúc mới. Ngoài ra, họ đã thu hẹp phân khúc khách hàng rộng lớn của từ các tập đoàn viễn thông thành các nhà cung cấp điện thoại di động ở các nước đang phát triển có mạng lưới điện không hoạt động ổn định.

Một trăm năm đầu tiên của đào tạo quản lý tập trung vào việc xây dựng các chiến lược và công cụ hợp lý hóa việc thực thi và hiệu quả cho các doanh nghiệp hiện có. Giờ đây, bộ công cụ đầu tiên để tìm kiếm các mô hình kinh doanh mới triển khai các dự án khởi nghiệp. Nó cũng tình cờ đến đúng lúc để giúp các công ty hiện tại đối phó với các yếu tố cạnh tranh. Phương pháp khởi nghiệp tinh gọn sẽ giúp họ đối mặt trực tiếp với những vấn đề đó, đổi mới nhanh chóng và chuyển đổi hoạt động kinh doanh phù hợp với thời đại hơn.